Рентгений битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Рентгений''' ({{lang-lat|Roentgenium}}, Rg) — элек '''унуну́ний''', {{lang-la|Unununium}}, '''Uuu''' йәки ''эка-алтын'') [[Менделеевтың периодик таблицаһы]]ның 7-се осор, яһалма синтезлап сығарылған 11-се төркөм элементы. Тәртип номеры — 111,.атом номеры 111. Ябай матдә рентгений — күсемле металл. Иң оҙайлы тороусы (ярым тарҡалыу осоро — 2,1 минут) билдәле изотобының масса һаны 282.

== Символы ==
Рентгений элементының символы — Rg (''Рентгений'' тип уҡыла).

== Тарихы һәм исем бирелеүе ==
Рентгений [[1994 йыл]]да [[Германия]]ның [[Дармштадт]] ҡалаһы эргәһендәге [[Виксһаузен]] районында урынлашҡан [[Ауыр иондар институты]] тарафынан асыла.

111 элемент синтезын [[1994 йыл|1994]] [[1994 йыл|йылд]]ың 8 декабрендә тәүге тапҡыр немец физиктары<ref name="rg272">{{Мәҡәлә|автор=S. Hofmann et al.|заглавие=The new element 111|оригинал=|ссылка=http://www.springerlink.com/content/k27n1510t165q17n/|издание=Zeitschrift für Physik A|тип=|язык=en|год=1995|volume=350|номер=4|pages=281—282}}{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2020|bot=InternetArchiveBot}}</ref> үткәргән. Немец физиктарынан тыш, халыҡ-ара төркөмгә [[Ядро тикшеренеүҙәре берләштерелгән институты|Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институты]]нан өс рәсәй ғалимы, болгар (В. Нинов), ике словак һәм [[Финляндия]]ның бер вәкиле ингән.

Тәүге синтез түбәндәге реакция буйынса үткәрелә.
: <chem>^{209}_{83}{Bi} + ^{64}_{28}{Ni} \to ^{272}_{111}{Rg} + ^1_0{n}</chem>

Элементты башлап асыусылар уны билдәле немец физигы, [[Нобель премияһы]] лауреаты, нурҙы асҡан Конрад Вильгельм Рентген хөрмәтенә ''рентгений'' тип атарға тәҡдим итәләр<ref>{{Cite web|url=https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=33368|title=roentgenium atom}}</ref>. Элементтың символы— Rg.

IUPAC 111 элементтың асылыуын рәсми рәүештә [[2003 йыл]]да танылған<ref name="iupac2003">{{Мәҡәлә|автор=P. J. Karol et al.|заглавие=On the Claims for Discovery of Elements 110, 111, 112, 114, 116, and 118 (IUPAC Technical Report)|оригинал=|ссылка=http://www.iupac.org/publications/pac/2003/7510/7510x1601.html|издание=Pure and Applied Chemistry|язык=en|год=2003|volume=75|номер=10|pages=1601—1611}}</ref>, ә [[2004 йыл]]да<nowiki/>уға рентгений исеме бирелгән<ref name="iupac2004">{{Мәҡәлә|автор=J. Corish and G.M. Rosenblatt|заглавие=Name and symbol of the element with atomic number 111 (IUPAC Recommendations 2004)|оригинал=|ссылка=http://www.iupac.org/publications/pac/2004/7612/7612x2101.html|издание=Pure and Applied Chemistry|язык=en|год=2004|volume=76|номер=12|pages=2101—2103}}</ref>.

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* [https://bigenc.ru/literature/text/3505864 Рентгений//Большая российская энциклопедия]{{Недоступная ссылка|date=March 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Rg/key.html Рентгений] на Webelements
* [https://web.archive.org/web/20071026160729/http://159.93.28.88/flnr/elm111p.html О синтезе элемента] на сайте [[:ru:Объединённый институт ядерных исследований|ОИЯИ]]
* [https://www.gazeta.ru/science/2010/12/06_a_3457077.shtml Сверхтяжелый элемент рентгений, возможно, обнаружен в золоте] // [[:ru:Газета.Ru|Газета.Ru]], 6 дек 2010

{{Тышҡы һытанмалар}}
 {{Периодическая система элементов}}

[[Категория:Радиоактив элементтар]]
[[Категория:Күсеүсе металдар]]
[[Категория:Химик элементтар]]