Шына (механика) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

[[Рәсем:Wedge-diagram.svg|thumb|Шынаның эш схемаһы]]
'''Шына''' — эш йөҙө осло мөйөшлө, [[призма]] формаһындағы ябай механизм. Эшкәртеүсе предметты айырыу, ярау, бүлеү өсөн ҡулланыла.
Шына — «ауыш тигеҙлек» исемле механиканың төрө.

[[Башҡорт теле]]ндә «йүкә шына ҡағыу» — «нимәлер алыу йәки нимәлер эшләтеү өсөн юрамал маҡтау» тигәнде аңлата.

== Тарихы ==
Шына ҡағыу бик күптән билдәле. 9000 йылдар элек [[Боронғо Мысыр]]ҙа карьерҙа таш аҡтарыу өсөн [[бронза]] шыналар ҡулланғандар. Шулай уҡ ағас шыналар ҡулланғандар. Ағас шыналарҙы еүешләгәс, улар бүртеп киңәйгәндәр. Индейҙар болон мөгөҙөн эшләгән шына менән ағас ярған, [[каноэ]], [[торлоҡ]] һәм башҡа предметтар эшләгән.

== Эш принцибы ==
Эш йөҙөнә перпендикуляр йоғонто яһаған ике көс эш башҡара. Шына башҡарған ''идеаль отош'' — оҙонлоғоноң һәм тупаҫ яғы киңлеге сағыштырмаһына тиң. Шына оҙонораҡ һәм ослораҡ булған һайын көсө ҙурыраҡ була. ''Реаль отош'' ҡаршылыҡ көсөнә бәйләнгән.
<math>IMA={L \over W}</math>; IMA — идеаль отош, W — киңлеге, L — оҙонлоғо.

== Ҡулланыу ==
Шына ер өҫтөндә ятҡан ауыр предметтарҙы күтәреү, ағас ярыу өсөн ҡулланыла. Балта оҫталары предметтарҙы тура килтереү өсөн ҡуллана.
Шына принципы [[балта]], ҡырҡҡы, бысаҡ, [[ҡаҙаҡ]], энә, ҡаҙыҡ кеүек эш ҡоралдарында ҡулланыла.

{{Construction-stub}}
{{Commonscat|Wedges|Клин}}
[[Категория:Машиналар һәм механизмдар деталдәре]]