Резерфордий

Ҡалып:УкҠалып:Элемент периодической системыРезерфордий (Ҡалып:Lang-lat, Rf) — Менделеевтың периодик таблицаһының 7-се осор, 4-се төркөм элементы. Тәртип номеры — 104.

1997 йылға тиклем СССР-ҙа һәм Рәсәй-ҙә курчатовий(Ku) булараҡ билдәле булған — периодик системала 104-се элемент.

Резерфордий — яһалма синтезланған юғары радиоактив элемент, ярым тарҡалыу осоро 1,3 сәғәт самаһы тәшкил иткән иң билдәле тотороҡло изотоп (²⁶⁷ Rf) . Элемент тураһында аҙ билдәле, ҡайҙалыр ҡулланыла алмай, сөнки ул бер ваҡытта ла макроскопик күләмдә алынғаны юҡ. Резерфордий — беренсе трансактиноид элемент, уларҙың һиҙемләнгән химик үҙенсәлектәре гафнийға яҡын.

Символы

Резерфордий элементының символы — Rf (Резерфордий тип уҡыла).

Тарих

Резерфордий 1964-69 йылдарҙа Г.Флёров тарафынан асыла.

Тәүге тапҡыр периодик системаның 104-се элементы 1964 йылда Дубналағы Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институты ғалимдары тарафынан Г.Флёровет етәкселегендә алынған. Улар 115 МэВ энергия ҡеүәте менән плутоний-242 сәбен неон-22 ядролары менән аттырған:

${}^{\mathrm{2}\mathrm{4}\mathrm{2}}{}_{\mathrm{9}\mathrm{4}}\mathrm{P}\mathrm{u}{+}_{\mathrm{1}\mathrm{0}}^{\mathrm{2}\mathrm{2}}\mathrm{N}\mathrm{e}\underset{\mathrm{1}\mathrm{0}\mathrm{4}}{\overset{\mathrm{2}\mathrm{6}\mathrm{4}}{\to }}\mathrm{R}{\mathrm{f}}^{\mathrm{*}}\begin{array}{c}\nearrow {}^{\mathrm{2}\mathrm{6}\mathrm{0}}{}_{\mathrm{1}\mathrm{0}\mathrm{4}}\mathrm{R}\mathrm{f}\mathrm{+}{4}_{\mathrm{0}}^{\mathrm{1}}\mathrm{n}\\ \searrow {}^{\mathrm{2}\mathrm{5}\mathrm{9}}{}_{\mathrm{1}\mathrm{0}\mathrm{4}}\mathrm{R}\mathrm{f}\mathrm{+}{5}_{\mathrm{0}}^{\mathrm{1}}\mathrm{n}\end{array}$

Барлыҡҡа килгән 104-се элемент атомдары газ хәлендәге цирконий хлориды мөхитенә эләгә, унда хлор менән бәйләнә һәм үҙлегенән бүленеү детекторына күсә.

Изотоптары

2016 йылдың башына резерфордийҙың 16 изотобы билдәле (шулай уҡ 4 атом изомеры), масса һандары 253—270 һәм ярым тарҡалыу осоро микросекунд өлөштәренән алып 1,3 сәғәткә тиклем тиклем (²⁶⁷ Rf).

Һылтанмалар

• Резерфордий//Большая российская энциклопедияҠалып:Недоступная ссылка
• Резерфордий на Webelements
• Резерфордий в Популярной библиотеке химических элементов Ҡалып:Webarchive
• О синтезе элемента на сайте ОИЯИ Ҡалып:Webarchive