Тирбәлеү

Тирбәлеү тулҡындан айырыла

Тирбәлеү  — тигеҙләнеш нөктә янында системаның хәле ҡабатлап үҙгәреү процессы. Мәҫәлән, физик маятниғы тирбәлеү ваҡытта уның ситкә китеүе вертикаль хәле янында ҡабатлап үҙгәрә.

Ҡоролмалар теорияһында тирбәлеү бүленә:

1. ирекһеҙ — динамик йөкләнеш менән бергә баралар
2. ирекле — динамик йөкләнештән һуң барһандар

Классификация

Файл:Ber3222222.jpg

m массалы бер азатлыҡ дәрәжәһе менән ирекле тирбәлеүҙәр системалары

Физик яҡтан

• Механка (тауыш, вибрация)
• Электромагнит (шәм, радиотулҡындар, йылылыҡ процесстар (тулҡындар))
• Ҡушма — юғары әйтелғәндәрҙән комбинациялар

Мөхит менән бәйләнеш яҡтан

• Ирекһеҙ тирбәлеүҙәр — тышҡы периодик йөкләнеш менән булдырылған тирбәлеүҙәр. Миҫал: ҡул күтәреү һәм төшөрөү. Ирекһеҙ тирбәлеүҙәр ваҡытта резонанс тыуы мөмкин: ирекһеҙ тирбәлеүҙәрҙен амплитудаһы киҫкен үҫеү, осцилляторҙын үҙ частотаһы һәм тышҡы йөкләнеш частотаһы уратҡлашыу ваҡытта.
• Ирекле — динамик йөкләнештән һуң барһандар. Ысынбарлыҡта, улар гел

баҫылған булалар.

• Автотирбәлеүҙәр — тирбәлеүҙәр системала потенциаль энергиянан булдырыла. Миҫал: механик сәғәт.
• Параметр тирбәлеүҙәр
• Көтөлмәгән тирбәлеүҙәр — тирбәлеүҙәр булдырыу көтөлмәгән процесстан килә.

Баҫылмаған ирекле тирбәләүҙәр (Ҡалып:Lang-ru)

$m\ddot{u}+ku=0$ 

Баҫылған ирекле тирбәләүҙәр (Ҡалып:Lang-ru)

$m\ddot{u}+ku+c\dot{u}=0$

Баҫылмаған ирекһеҙ тирбәлеүҙәр (Ҡалып:Lang-ru)

$m\ddot{u}+ku=P(t)$

Баҫылған ирекһеҙ тирбәлеүҙәр (Ҡалып:Lang-ru)

$m\ddot{u}+ku+c\dot{u}=P(t)$

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Тулҡын
• Гармония тирбәлеүҙәр
• Молекуляр тирбәлеүҙәр
• Гармония осцилляторы
• Вибрация
• Виброизоляция
• Азатлыҡ дәрәжәһе