Марганец

Ҡалып:Элемент периодической системы Ма́рганец — химик элементтарҙың периодик системаһында етенсе төркөмдөң өҫтәмә төркөмсә, дүртенсе периодындағы 25-се химик элемент. Mn (Ҡалып:Lang-la) символы менән билдәләнә. Ер ҡабығында, алюминдан ҡалышып, иң таралған элемент. Марганецтын ябай матдәһе (CAS-номеры: 7439-96-5) — аҡ көмөш төҫлө, ҡаты, мурт металл.

Ер ҡабығында таралыуы

Марганец ер ҡабығында таралыуы буйынса элементттар араһында 14-се урында тора. Тимерҙән һуң ер ҡабығында булған икенсе ауыр металл (ер ҡабығының 0,03 % атомдары).

Рәсәйҙә дефицит сеймал. Ятҡылыҡтар: «Усинское» (Кемерово өлкәһе), «Полуночное» (Свердловск өлкәһе), «Порожинское» (Красноярск крайы), «Южно-Хинганское» (Еврей автномиялы өлкәһе),, «Рогачёво-Тайнинская» площадь һәм «Северо-Тайнинское» поле (Архангельск өлкәһе).

Марганец минералдары

• пиролюзит MnO₂•xH₂O, иң таралған минерал(составында 63,2 % марганец);
• манганит (бурая марганцевая руда) MnO(OH) (составында 62,5 % марганец);
• браунит 3Mn₂O₃•MnSiO₃ (69,5 % марганца);
• гаусманит (Mn^IIMn₂^III)O₄;
• родохрозит (марганцевый шпат, малиновый шпат) MnCO₃ (47,8 % марганца);
• псиломелан mMnO • MnO₂ • nH₂O (45-60 % марганца);
• пурпурит Mn³⁺[PO₄], (36,65 % марганца).

Алыу

• Алюминотермия ысул менән, восстанавливая оксид Mn₂O₃, образующийся при прокаливании пиролюзита:

$\mathrm{𝟦}𝖬𝗇{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{\to }\mathrm{𝟤}𝖬{𝗇}_{\mathrm{𝟤}}{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}$

$𝖬{𝗇}_{\mathrm{𝟤}}{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}\mathrm{𝟤}𝖠𝗅\mathsf{\to }\mathrm{𝟤}𝖬𝗇\mathsf{+}𝖠{𝗅}_{\mathrm{𝟤}}{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}$

• электролиз.

Һылтанмалар

• Марганец на Webelements
• Марганец в Популярной библиотеке химических элементов
• Марганец в месторождениях Ҡалып:Webarchive