Московий битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}'''Московий'''<ref>http://iupac.org/iupac-is-naming-the-four-new-elements-nihonium-moscovium-tennessine-and-oganesson/</ref> ({{lang-lat|Moscovium}}, Mc) — [[Менделеевтың периодик таблицаһы|Менделеевтың периодик таблицаһының]] 7-се осор,  15-се төркөм элементы. Тәртип номеры - 115. Атом һаны — 115, иң тотороҡлоларҙан һаналған нуклиды <sup>289</sup>Mc (ярым тарҡалыу осоро  {{S|156 мс}} тип баһалана) <ref>''Аня Грушина'' Биографии новых элементов // [[Наука и жизнь]]. — 2017. — № 1. — С. 24-25. — URL: http://www.nkj.ru/archive/articles/30461/</ref>

== Символы ==
Московий элементының символы - Mc (''Московий'' тип уҡыла).

== Исеме ==
115-се  элемент өсөн башта  ''унунпентий''  системалы исеме ҡулланыла, ул тәртип һанының латинса тамырҙарынан төҙөлгән булған, йәғни, ''Ununpentium ''— һүҙмә-һүҙ ''«бер-бер-бишенсе»''.

2016 йылдың 8 июнендә ИЮПАК  элементҡа [[Мәскәү өлкәһе]] хөрмәтенә «московий» (''Moscovium'', Mc) исемен бирергә тәҡдим  итә, сөнки тап шунда  [[Ядро тикшеренеүҙәре берләштерелгән институты]] (Дубна) урынлашҡан. Баш ай йәмәғәтселек менән фекер алышыуҙарҙан һуң, 2016 йылдың 28 ноябрендә,  115 -сы элементҡа «московий» исеме раҫлана <ref>''Пётр Образцов'' Унунпектий стал московием // [[Наука и жизнь]]. — 2017. — № 1. — С. 22-25. — URL: http://www.nkj.ru/archive/articles/30460/</ref>.

== Тарихы ==
Московий [[2004 йыл|2004 йылда]] [[Рәсәй|Рәсәйҙең]] ([[Дубна]]) ҡалаһында урынлашҡан [[Ядро тикшеренеүҙәре берләштерелгән институты|Ядро тикшеренеүҙәре берләштерелгән институты]] һәм [[АҠШ]]-тың [[Калифорния]] штаты [[Ливерморе]] ҡалаһында урынлашҡан Ливерморе милли лабораторияһы тарафынан асылған.

== Сығарып алыу ==
Московий изотобы   ядро реакциялары һөҙөмтәһендә сығарып алына<ref name="uut284b">{{Мәҡәлә|автор=Yu. Ts. Oganessian et al.|заглавие=Synthesis of elements 115 and 113 in the reaction <sup>243</sup>Am+<sup>48</sup>Ca|оригинал=|ссылка=http://link.aps.org/abstract/PRC/v72/e034611|издание=Physical Review C|тип=|место=|год=2005|том=72|номер=|страницы=034611}}</ref><ref name="prl2012">{{Мәҡәлә|автор=Yu. Ts. Oganessian et al.|заглавие=New Insights into the <sup>243</sup>Am+<sup>48</sup>Ca Reaction Products Previously Observed in the Experiments on Elements 113, 115, and 117|ссылка=http://prl.aps.org/abstract/PRL/v108/i2/e022502|издание=[[Phys. Rev. Lett.]]|год=2012|volume=108|pages=022502}}</ref>:

: <chem>{^{243}_{95}Am} + {^{48}_{20}Ca} -> {^{289}_{115}Mc} + 2 {^1_0n}</chem>
: <chem>{^{243}_{95}Am} + {^{48}_{20}Ca} -> {^{288}_{115}Mc} + 3 {^1_0n}</chem>
: <chem>{^{243}_{95}Am} + {^{48}_{20}Ca} -> {^{287}_{115}Mc} + 4 {^1_0n}</chem>

== Физик үҙенсәлектәре ==
Московий  - висмутҡа оҡшаған күсмә металл тип фараз ителә. Уның тығыҙлығы 13,5 г/см кимәлендә тип көтөлә.  Московийҙың иреү температураһы  яҡынса 400 °C булыр тип фаразлана, һәм, моғайын,  [[Висмут|висмутҡа]] ҡарағанда ауырыраҡ ирер.<ref name="Haire">{{Китап|заглавие=The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements|часть=Transactinides and the future elements|издательство=[[Springer Science+Business Media]]|год=2006|isbn=1-4020-3555-1|место=Dordrecht, The Netherlands|издание=3rd Ed.|ref=CITEREFHaire2006|автор=Richard G.Haire}}</ref><ref name="BFricke">{{Мәҡәлә|заглавие=Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties|издание=Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry|том=21|страницы=89—144|doi=10.1007/BFb0116498|ссылка=https://www.researchgate.net/publication/225672062_Superheavy_elements_a_prediction_of_their_chemical_and_physical_properties|язык=en|тип=journal|автор=Burkhard Fricke|год=1975}}</ref>. Московий номиналь йәһәттән  азот (пниктогендар) кесе төркөмөнә инә. 

== Химик үҙенсәлектәре ==
Московий окисланғанда үҙ төркөменең еңел аналогтарына түгел, ә һелтеле металдарға оҡшашыраҡ булыр  тип көтөлә<ref>{{статья |заглавие=Are elements 112, 114, and 118 relatively inert gases? |издание=J. Chem. Phys |том=63 |страницы=1032 |язык=en |тип=journal |автор=K. S. Pitzer |год=1975}}</ref>. 

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
*[https://bigenc.ru/literature/text/4854461 Московий//Большая российская энциклопедия]{{Недоступная ссылка|date=March 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Uup/key.html Московий на Webelements]

== Әҙәбиәт ==
*Московий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 10-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

{{Тышҡы һытанмалар}}
{{Периодическая система элементов}}
[[Категория:Пниктогендар]]
[[Категория:Металдар]]
[[Категория:Радиоактив элементтар]]
[[Категория:Химик элементтар]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]