Дубний

Ҡалып:Ук Ҡалып:Элемент периодической системы Дубний (Ҡалып:Lang-lat, Db) — Менделеевтың периодик таблицаһының 7-се осор, 5-се төркөм элементы. Тәртип номеры - 105.

СССР-ҙа һәм Рәсәйҙә 1997 йылға тиклем — 105-й Менделеевтың элементтар таблицаһында 105-се элемент нильсборий(Ns) исеме менән билдәле булған.

Символы

Дубний элементының символы - Db (Дубний тип уҡыла).

Тарихы

105-се элемент беренсе тапҡыр Дубна ҡалаһында 1970 йылда Г.Н.Флёров төркөмө тарафынан ²⁴³</nowiki>Am ядроларын ²²</nowiki>Ne иондары менән бомбаға тотоу юлы менән алынған.

Берклиҙа (АҠШ) ²⁴⁹</nowiki>Cf+¹⁵Н→²⁶⁰Db+4n реакциялары шулай уҡ үҙ аллы үткәрелеп, асыш яһалған булған. ИЮПАК-тың эшсе төркөмө 1993 йылда, 105 -се элементты асыу хөрмәте Дубна менән Беркли төркөмдәре араһында бүленергә тейеш, тигән һығымтаға килгән.

Исеменең килеп сығышы

Совет тикшеренеүселәре яңы элементты Нильс Бор хөрмәтенә нильсборий (Ns) тип атарға тәҡдим иткән , американдар — урандың үҙлегенән бүленеүен (Ҡалып:Lang-ru) асҡан авторҙарҙың береһе Отто Һан хөрмәтенә һаний (Ha)., ИЮПАК комиссияһы 1994 йылда Жолио-Кюри хөрмәтенә жолиотий (Jl) тигән исем тәҡдим иткән булған ; быға тиклем элемент рәсми рәүештә грекса һандар исеменән — уннилпентиум (Unp) тип аталған, йәғни ябай 105 һаны. Төрлө йылдарҙа баҫтырып сығарылған таблицаларҙа элементтың Ns, На, Jl символдарын күрергә була. ИЮПАК-тың 1997 йылдағы йомғаҡлаусы ҡарарына ярашлы, Дубна ҡалаһындағы Рәсәй буйынсаБерләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институты хөрмәтенә был элемент дубний исемен алған.

Билдәле изотоптары

Изотоп	Масса	Ярым тарҡалыу осоро	Тарҡалыу тибы
255Db	255	$1,6{}_{-0,4}^{+0,6}$ с	α-тарҡалыу в 251Lr (80 %); үҙлегенән бүленеү
256Db	256	$1,6{}_{-0,3}^{+0,5}$ с	α-тарҡалыу в 252Lr (64 %); β-тарҡалыу в 256Rf (36 %); үҙлегенән бүленеү (0,02 %)
257Db	257	$1,50{}_{-0,15}^{+0,19}$ с	α-тарҡалыу в 253Lr
258Db	258	4,0 ± 1,0 с	α-тарҡалыу в 254Lr (67 %); β-тарҡалыу в 258Rf
259Db	259	0,51 ± 0,16 с	α-тарҡалыу в 255Lr
260Db	260	1,52 ± 0,13 с	α-тарҡалыу в 256Lr
261Db	261	1,8 ± 0,4 с	α-тарҡалыу в 257Lr
262Db	262	35 ± 5 с	α-тарҡалыу в 258Lr (67 %); үҙлегенән бүленеү
263Db	263	$27{}_{-07}^{+10}$ с	үҙлегенән бүленеү (55 %); α-тарҡалыу в 259Lr (41 %); β-тарҡалыу в 263Rf (3 %)
267Db	267	$73{}_{-033}^{+350}$ мин.	үҙлегенән бүленеү
268Db	268	$32{}_{-07}^{+11}$ ч.	үҙлегенән бүленеү

Иҫкәрмәләр

Ҡалып:Периодическая система элементов